Stres ve Stresle Baş Etmede Psikiyatrik Yaklaşım
Özet
Stres, vücudun çeşitli uyaranlara verdiği özgül olmayan cevap olarak tanımlanmaktadır. Yaşamımızın bir parçası olan stresle başa çıkılamadığı durumlarda, kişide bedensel ve ruhsal olarak olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Bu derlemede stres kavramı, stresin biyolojisi, başlıca stres kaynakları, stresin neden olduğu klinik ve psikiyatrik hastalıklar ve tedavilerinin gözden geçirilmesi amaçlanmıştır.
Referanslar
- Balcıoğlu İ. “Stres Kavramı ve Tarihsel Gelişimi”. İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 9, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri, Sempozyum Dizisi No: 47. Aralık 2005; 09-12.
- Güçlü N. “Stres Yönetimi”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi.2001;21;1:91-109, http://gefad.gazi.edu.tr/window/dosyapdf/2001/1/2001-1-91-109- 9nezahatgcclc.pdf adresinden 04.02.214 tarihinde erişilmiştir.
- Baltaş Z, Baltaş A. “Stres ve Başaçıkma Yolları”. 29. Basım. İstanbul, Remzi Kitabevi. 2012; 26-8.
- Bozkurt T, Uluğ M, Turpoğlu Çelik A, Oktuğ Z, İçellioğlu S, Özden MS, Soysal O. “Stres”. İstanbul, TC İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları. 2010;26.
- Sadock BJ, Sadock VA. “Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry”. 10th ed. Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins. 2007; 814.
- Bozkurt T, Uluğ M, Turpoğlu Çelik A, Oktuğ Z, İçellioğlu S, Özden MS, Soysal O. “Stres”. İstanbul, TC İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları. 2010; 14.
- Yurdakoş E. Stres fizyolojisi. Editör: Balcıoğlu İ. Medikal Açıdan Stres ve Çareleri.; STE Online, Sempozyum Dizisi Yayın No: 47, Aralık 2005. http:// www.ctf.istanbul.edu.tr/stek/pdfs/47/4711.pdf adresinden 03.02.2014 tarihinde erişilmiştir.
- Greenberg JS. “Comprehensive Stress Management”. 10th ed. New York, McGraw-Hill Companies, 2008;52.
- Greenberg JS. “Comprehensive Stress Management”. 10th ed. New York, McGraw-Hill Companies, 2008;23.
- Bozkurt T, Uluğ M, Turpoğlu Çelik A, Oktuğ Z, İçellioğlu S, Özden MS, Soysal O. “Stres”. İstanbul, TC İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları. 2010; 16.
- Baltaş Z, Baltaş A. “Stres ve Başaçıkma Yolları”. 29. Basım. İstanbul, Remzi Kitapevi. 2012; 105.
- Okutan M: Stres ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2002.
- The American Institute of Stress [homepage on the Internet]. Stress effects. http://www.stress.org/stress-effects/ adresinden 29.01.2014 tarihinde erişilmiştir.
- Baltaş Z, Baltaş A. “Stres ve Başaçıkma Yolları”. 29. Basım. İstanbul, Remzi Kitabevi. 2012; 30.
- Sadock BJ, Sadock VA. “Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psychiatry: Behavioral Sciences/Clinical Psychiatry”. 10th ed. Philadelphia, Lippincott Williams and Wilkins. 2007; 815.
- Baltaş Z, Baltaş A. “Stres ve Başaçıkma Yolları”. 29. Basım. İstanbul, Remzi Kitabevi. 2012; 72-73.
- Öztürk O, Uluşahin A. “Ruh Sağlığı ve Bozuklukları II”. Yenilenmiş 11.baskı. Ankara, 2008; 612-613.
- Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2012. http://www.saglik.gov. tr/TR/dosya/1-87578/h/istaturk2012.pdf adresinden 25.08.2014 tarihinde indirilmiştir.
- Şensoy N, Başak O, Gemalmaz A. Umurlu Aile Hekimliği Merkezi’nde Aile Hekimliği Uygulaması ve Hasta Profili: Aile Hekimliği Alan Eğitimi Gereksinimini Ne Ölçüde Karşılıyor? Kocatepe Tıp Dergisi. 209; 10: 49-56.
- Yılmaz M, Mayda AS, Yüksel C, Bolu F, Seval O, Bayındır K ve ark. Bir Aile Hekimliği Merkezi’ne Başvuran Hastalara Konulan Tanılar. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2012; 2 (3): 7-13.
- Aladağ N, Ciğerli Ö, Topsever P, Filiz TM, Topallı R, Görpelioğlu S. Değirmendere Aile hekimliği polikliniğine başvuran erişkin hastalarda obezite sıklığı ve eşlik eden hastalıklarla ilişkisi: bir olgu kontrol çalışması. Türk Aile Hek Derg 2003;7:117-21.
- Stahl SM. “Stahl›s Essential Psychopharmacology: Neuroscientific Basis and Practical Applications”. 3rd ed. Cambridge, Cambridge University Press. 2008; 185-93.
- Hammen C. Stress and depression; Annu. Rev. Clin. Psychol 2005; 1: 293-19.
- Türkçapar H. HPA (hipotalamik-pituiter [hipofiz]-adrenal) Ekseni. Duygudurum Dizisi 2001;6:257-63.
- Dinan TG. Glucocorticoids and the genesis of depressive illness. A psychobiological model. Br J Psychiatry 1994 Mar;164(3):365-71.
- Özarslan Z, Fıstıkcı N, Keyvan A, Uğurad ZI, Saygılı S. Depresyon hastalarının stres ile başa çıkma stratejileri. Marmara Medical Journal 2013; 26:130-5.
- Shin LM, Liberzon I. The Neurocircuitry of Fear, Stress, and Anxiety Disorders. Neuropsychopharmacology Reviews 2010; 35:169-91.
- Uzbay İT. Anksiyetenin nörobiyolojisi. Klinik Psikiyatri Dergisi 2002; 5 (Ek Sayı 1): E5-E13.
- Sullivan GM, Coplan JD, Kent JM, Gorman JM. The noradrenergic system in pathological anxiety: a focus on panic with relevance to generalized anxiety and phobias. Biol Psychiatry.1999 Nov ; 46(9):1205-18.
- Öztürk O, Uluşahin A. “Ruh Sağlığı ve Bozuklukları I”. Yenilenmiş 11. Baskı. Ankara, 2008; 499-504.
- Shea A, Walsh C, MacMillan H, Steiner M. Child maltreatment and HPA axis dysregulation: relationship to major depressive disorder and posttraumatic stress disorders in females. Psychoneuroendocrinology 2004; 30:162-78.
- Sadock BJ, Sadock VA. “Kaplan&Sadock’s Compherensive Textbook of Psychiatr”. (çev ed.) Aydın H, Bozkurt A. Cilt 3. 8. Baskı. Ankara, Güneş Kitabevi Ltd. Şti. 2005; 2188-9.
- van Winkel R, Stefanis NC, Myin-Germeys I. Psychosocial Stress and Psychosis. A Review of the Neurobiological Mechanisms and the Evidence for Gene-Stress Interaction. Schizophrenia Bulletin 2008 Nov;34(6):1095-105.
- Öztürk O, Uluşahin A. “Ruh Sağlığı ve Bozuklukları I”. Yenilenmiş 11. Baskı. Ankara, 2008; 306-8.
- KS Han, L Kim, I Shim. Stress and Sleep Disorder. Exp Neurobiol. 2012 Dec; 21(4):141-50. http://dx.doi.org/10.5607/en.2012.21.4.141 adresinden 10.02.2014 tarihinde erişilmiştir.
- Buckley TM, Schatzberg AF. On the Interactions of the HypothalamicPituitary-Adrenal (HPA) Axis and Sleep: Normal HPA Axis Activity and Circadian Rhythm, Exemplary Sleep Disorders. J Clin Endocrinol Metab May 2005; 90(5): 3106-14.
- Pi-Sunyer FX. Obesity Education Initiative Expert Panel of the identification, evaluation, and treatment of overweight and obesity in adult-the evidence report. Obes Res. 1998; 6: 51-209.
- Bjorntorp P. Do stress reactions cause abdominal obesity and comorbidities? Obes Rev. 2001 May; 2(2): 73-86.
- Bodenmann G, Ledermann T, Blattner D, Galluzzo C. Association among early day stress, critical life events and sexual problems. J Nerv Ment Dis. 2006 Jul;194(7): 494-501.
- Cooney NL, Litt MD, Cooney JL, Pilkey DT, Steinberg HR, Oncken CA. Alcohol and tobacco cessation in alcohol-dependent smokers: Analysis of realtime reports. Psychology of Addictive Behaviors 2007; 21(3):277-86.
- Sinha R, Garcia M, Paliwal P, Kreek MJ, Rounsaville BJ. Stress-Induced Cocaine Craving and Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Responses Are Predictive of Cocaine Relapse Outcomes. Arch Gen Psychiatry 2006 Mar; 63(3):324-31.
- Uğuz Ş, Toros F. Konversiyon Bozukluğunda Sosyodemografik ve Klinik Özellikler. Türk Psikiyatri Dergisi 2003; 14(1):51-8.
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Kurumu. Türkiye Kronik Hastalıklar ve Risk Faktörleri Sıklığı Çalışması. Ankara 2013. http://sbu.saglik.gov.tr/ Ekutuphane/kitaplar/khrfat.pdf adresinden 25.08.2014 tarihinde indirilmiştir.
- Bacanlı H, Sürücü M, İlhan T. Başa Çıkma Stilleri Ölçeği Kısa Formunun Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 2013 Kış; 13(1):81-96.
- Sadock BJ, Sadock VA. “Kaplan&Sadock’s Compherensive Textbook of Psychiatr”. (çev ed.) Aydın H, Bozkurt A. Cilt 3. 8. Baskı. Ankara, Güneş Kitabevi Ltd. Şti. 2005; 2190-4.
- Sadock BJ, Sadock VA. “Kaplan&Sadock’s Compherensive Textbook of Psychiatry”. (çev ed.) Aydın H, Bozkurt A. Cilt 3. 8. Baskı. Ankara, Güneş Kitabevi Ltd. Şti. 2005; 2190-4.
- Michelson D, Galliven E, Hill L, Demitrack M, Chrousos G, Gold P. Chronic Imipramine Is Associated with Diminished Hypothalamic-Pituitary-Adrenal Axis Responsivity in Healthy Humans. J Clin Endocrinol Metab 1997 Aug;82(8):2601-6.
- Kier A, Han J, Jacobson L. Chronic Treatment with the Monoamine Oxidase Inhibitor Phenelzine Increases Hypothalamic-Pituitary-Adrenocortical Activity in Male C57BL/6 Mice: Relevance to Atypical Depression. Endocrinology 2005 Mar;146(3):1338-47.
- Dumlu K, Cimilli C. Erken Yaşam Stresörlerinin Nörobiyolojik Sonuçları. Türk Psikiyatri Dergisi 2003; 14(4):301-10.
- Stahl SM. “Stahl›s Essential Psychopharmacology: Neuroscientific Basis and Practical Applications”. 3rd ed. Cambridge, Cambridge University Press. 2008; 754.
