Lohusaların kişilik özellikleri ile travmatik doğum algısı ve doğum sonu yorgunluk arasındaki ilişki
Özet
Amaç: Bu çalışma, doğum sonrası kadınların kişilik özellikleri ile travmatik doğum algısı ve doğum sonrası yorgunluk arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türdeki araştırma, Şanlıurfa Birecik Devlet Hastanesi’nde 400 lohusa kadın ile yürütülmüştür. Veriler; kişisel bilgi formu, On Maddeli Kişilik Ölçeği (OMKÖ), Travmatik Doğum Algısı Ölçeği (TDAÖ), Yorgunluğu Çok Boyutlu Değerlendirme Ölçeği (YÇBDÖ), ölçekleriyle toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, t-testi, ANOVA, Kruskal-Wallis ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Ortalama TDAÖ puanı 51.06±38.90, YÇBDÖ puanı 24.56±8.18, OMKÖ puanı ise 32.29±3.84 bulunmuştur. Dışa dönüklük, travmatik doğum algısıyla negatif; duygusal denge, sorumluluk ve uyumluluk ise hem travmatik doğum algısı hem de yorgunlukla pozitif ilişkili bulunmuştur.
Sonuç: Dışa dönük kadınlar doğumu daha az travmatik algılarken, daha fazla yorgunluk yaşamıştır. Diğer bazı kişilik özellikleri ise travma algısı ve yorgunluk düzeyinin artmasıyla ilişkili bulunmuştur. Sosyo-demografik ve obstetrik faktörler de bu durumu etkilemiştir.
Referanslar
- Karaçam Z, Akyüz EÖ. Doğum eyleminde verilen destekleyici bakım ve ebe/hemşirenin rolü. Florence Nightingale J Nurs 2011;19(1): 45-53.
- National Collaborating Centre for Mental Health (UK). Antenatal and Postnatal Mental Health: The NICE Guideline on Clinical Management and Service Guidance. Leicester (UK): British Psychological Society 2007. PMID: 21678630.
- Namujju J, Muhindo R, Mselle LT, Waiswa P, Nankumbi J, Muwanguzi P. Childbirth experiences and their derived meaning: a qualitative study among postnatal mothers in Mbale regional referral hospital, Uganda. Reprod Health 2018;15(1): 1-11.
- Aydın N, Yıldız H. Travmatik doğum deneyiminin etkileri ve nesiller arası aktarımı. Int J Human Sci 2018; 15(1): 604.
- İşbir GG, İnci F. Travmatik doğum ve hemşirelik yaklaşımları. KASHED 2014; 1: 29-40.
- Etheridge J, Slade P. “Nothing’s actually happened to me.”: the experiences of fathers who found childbirth traumatic. BMC Pregnancy Childbirth 2017;17(80):1-15.
- Beck TC, Watson S. Impact of birth taruma on breastfeeing: a tale of two pathways. Nurs Res 2008; 57(4): 22-236.
- Elmir R, Schmied V, Wilkes L, Jackson D. Women’s perceptions and experiences of a traumatic birth: A metaethnography. J Adv Nurs 2010; 66:2142-53.
- Hsieh CH, Chen CL, Han TJ, Lin PJ, Chiu HC. Factors influencing postpartum fatigue in vaginal-birth women: testing a path model. J Nurs Res 2018; 26(5): 332-9.
- Grekin R, O’Hara MW. Prevalence and risk factors of postpartum posttraumatic stress disorder: a meta-analysis. Clin Psychol Rev 2014; 34: 389-401.
- Olde E, Hart VO, Kleber B, Son VM. Posttarumatic stres following chilbirth: a review. Clin Psychol Rev 2006; 26: 1-16.
- Baranowsky AB, Young M, Williams-Keeler L, Mccarrey M. PTSD Transmission: A review of secondary traumatization in Holocaust survivor families. Can Psychol 1998; 39 (4): 247-56.
- Dekel R, Goldblatt H. Is there intergenerational transmission of trauma? The case of combat veteran’s children. Am J Orthopsychiatry 2008; 78(3): 281–9.
- Gürcüoğlu EA, Vural G. Annelerin doğum sonu dönemde hastanede verilen ebelik/hemşirelik bakımından memnuniyetleri. Gazi Med J 2017; 29(1): 34-40.
- Balkaya NA. Postpartum dönemde annelerin bakim gereksinimleri ve ebe-hemşirenin rolü. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2002; 6(2): 42-9.
- Rezaee R, Kingsberg S. How to prepare your patient for the many nuances of postpartum sexuality: up-to-date strategies for educating and advising your patient are more effective (and efficient) than traditional counseling. OBG Management 2012; 24(1): 24-34.
- Troy NW, Dalgas-Pelish P. The Effectiveness of a self-care intervention for the management of postpartum fatigue. Appl Nurs Res 2003;16(1):38-45.
- Badr H, Zauszniewski J. Meta-analysis of the predictive factors of postpartum fatigue. Appl Nurs Res 2017; 36: 122-7.
- Atilla R. Normal yolla doğum yapan kadınlarda sıcak duşun postpartum yorgunluk, duygudurum ve rahatlığa etkisi. Doktora tezi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, 2019.
- Ulukavak M. Gebeliğin üçüncü trimestirinde ve postpartum dönemde kadınların yorgunluk düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doğum ve Kadın Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı, 2004.
- Ko Y. Postpartum Fatigue. Hu LiZaZhi 2004; 51(6):75-9.
- Thomas KA, Spieker S. Sleep, depression, and fatigue in latepostpartum. MCN Am J Matern Child Nurs 2016; 41(2):104-9.
- Asselmann E, Garthus-Niegel S, Martini J. Personality impacts fear of childbirth and subjective birth experiences: A prospective-longitudinal study. PLoS One 2021; 16(11): e0258696.
- Yılmaz B, Sel İ, Şahin NH. Kadınların kişilik özelliklerinin travmatik doğum algısına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2021; 14(4): 423-32.
- Rondung E, Thomtén J, Sundin Ö. Psychological perspectives on fear of childbirth. J Anxiety Disord 2016; 44: 80-91.
- Van Geelen SM, Sinnema G, Hermans HJ, Kuis W. Personality and chronic fatigue syndrome: methodological and conceptual issues. Clin Psychol Rev 2007; 27(8): 885-903.
- Bay F. Kadınlarda travmatik doğum algısı ve postpartum depresyon ile ilişkisi. Yüksek lisans tezi. Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Anabilim Dalı, 2019.
- Şahin M. Gebelerde travmatik doğum algısı ve anne bağlanması ilişkisi. Yüksek lisans tezi. Ordu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı, 2020.
- Görgün Ş. Gebelerin öz-yeterlilikleri ile travmatik doğum algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi SBE, Ebelik Anabilim Dalı, 2020.
- Can R, Sayıner Fd, Ünsal A, Ayrancı Ü. Postpartum dönemdeki kadınların depresyon ve yorgunluk düzeylerinin incelenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi 2020;2(2):73-80.
- Aktaş N, Karaçam Z. Doğum sonrası yorgunluk, kadının özbakım gücü ve ilişkili faktörler. İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi 2017; 27(3): 186-96.
- Schaeffer RL, Mendenhall W, Ott L. Elementary Survey Sampling. Accessed from https://www.openepi.com/ SampleSize/SSPropor.html adress on 22.05.2022.
- Yalnız H, Canan F, Etki Genç R, Kuloğlu MM, Geçiçi Ö. Travmatik doğum algısı ölçeğinin geliştirilmesi. Orijinal Çalışma. Türk Tıp Dergisi 2016; 8(3): 81-8.
- Belza BL. Comparison of self-reported fatigue in rheumatoid arthritis and controls. J Rheumatol 1995; 22(4): 639-43.
- Fairbrother N, Hutton EK, Stoll K, Hall W, Kluka S. Psychometric evaluation of the Multidimensional Assessment of Fatigue scale for use with pregnant and postpartum women. Psychol Assess 2008;20(2): 150.
- Yildirim Y, Ergin G. A validity and reliability study of the Turkish Multidimensional Assessment of Fatigue (MAF) scale in chronic musculoskeletal physical therapy patients. J Back Musculoskelet Rehabil 2013; 26(3): 307-16.
- Atak H. On-Maddeli Kişilik Ölçeği’nin Türk kültürüne uyar-lanması. Arch Neuropsychiat 2013; 50(4): 3
- Almagro JR, Martínez AH, Almagro DR, García JMQ, Galiano JMM, Salgado JG. Women’s perceptions of living a traumatic childbirth experience and factors related to a birth experience. Int J Environ ResPublic Health 2019;16(9):1654.
- World Health Organization. Recommendations on postnatal care of the mother and new born. 2014. Accessed from https://www.who.int/maternal_child_adolescent/documents/postnatalcare recommendations/en/ adress on 21.04.2022.
- Boorman RJ, Devilly GJ, Gamble J, Fenwick J. Childbirth and criteria for traumatic events. Midwifery J 2014; 30(2): 255–61.
- Modarres M, Afrasiabi S, Rahnama P, Montazeri A. Prevalence and risk factors of childbirth-related post-traumatic stress symptoms. BMC Pregnancy Childbirth 2012; 12(1): 88.
- Aktaş S. Multigravidas’ perceptions of traumatic childbirth: Its relation to some factors, the effect of previous type of birth and experience. Med Sci 2018; 7(1): 203-9.
- Taşkın L. Doğum sonu dönem. “Doğum ve Kadın Sağlığı Hem-şireliği” içinde. (ed) Taşkın L. 8. Baskı. Ankara, Akademisyen Kitabevi. 2016: 534-71.
- Güleç D, Kavlak O, Sevil Ü. Ebeveynlerin doğum sonu yaşa-dıkları duygusal sorunlar ve hemşirelik bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2014;11(1): 54-60.
- Brassel A, Townsend ML, Pickard JA, Grenyer BFS. Maternal perinatal mental health: associations with bonding mindfulness and self criticism at 18 months’postpartum. Infant Ment Health J 2020; 41(1):69-81.
- Badr H, Zauszniewski J. Meta-analysis of the predictive factors of postpartum fatigue. Appl Nurs Res 2017; 36: 122-7.
- Woolhouse H, Gartland D, Perlen S, Donath S, Brown SJ. Physical health after childbirth and maternal depression in the first 12 months post partum: results of an Australian nulliparous pregnancy cohort study. Midwifery 2014; 30(3): 378-84.
- Göker N, Bilgin Z. Aktif eylem süresinin doğum sonrası yorgunluk ve konfor üzerine etkisi. Klinik ve Deneysel Sağlık Bilimleri 2022; 12(4): 867-74.
- Çolak MB, Bihter A, Turfan EÇ. İlk kez doğum yapan kadınlarda doğum şeklinin postpartum yorgunluk ve yaşam kalitesi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi. Life Sci 2019;14(2): 30-40.
- Abushaikha Giallo R, Seymour M, Dunning M, Cooklin A, Loutzenhiser L, McAuslan P. Factors associated with the course of maternal fatigue across the early postpartum period. J Reprod Infant Psychol 2015; 33(5):528-44.
- Zengin H, Tiryaki Ö, Bostancı MS, Çınar N. Gebelerin kişilik özellikleri ile doğum sonrası bebeklerinin hijyenik bakımlarına hazır oluşlukları arasındaki ilişki. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2021;30(6): 377-85.
- Sunay Z. Travayda sanal gerçeklik uygulamalarının primiparlarda algılanan doğum ağrısı ve memnuniyete etkisi: Tasarım tabanlı bir çalışma. Doktora tezi. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Ana Bilim Dalı, 2021.
- Spice K, Jones SL, Hadjistavropoulos HD, Kowalyk K, Stewart SH. Prenatal fear of childbirth and anxiety sensitivity. J Psychosom Obstet Gynecol 2009;30(3):168-74.
- Ryding E, Wirfelt E, Wängborg I, Sjögren B, Ryding E, Wirfelt E. ve ark. Personality and fear of childbirth. Acta Obstet Gynecol Scand 2007;86 (7): 814-20.
- Döner Şİ, Uçtu AK. Travmatik doğum algısına neden olan faktörlerin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2024;13(1): 203-15.
