Giriş ve Amaç: Kuzey Kıbrıs’ta reçetesiz ilaçların kullanım sıklığı ve yaratabileceği sağlık problemleri, ülkemizde belli bir zamandan beridir gündemi oluşturmaktadır. Bu çalışma, Kuzey Kıbrıs’ta reçetesiz ilaç kullanımıyla ilgili yapılan ilk çalışmadır.

Yöntem: Açık uçlu, çoktan seçmeli, likert ölçekli sorular içeren vatandaş ve doktor anketleri; 10 doktor ve 18 vatandaş üzerinde denendikten sonra Lefkoşa, Gazimağusa ve Güzelyurt bölgelerinden toplam 300 vatandaş ve 61 doktordan oluşan bir evrene tek tek dağıtılmıştır. Analiz yöntemi olarak ise SPSS ve tema analizi (nitel kısımda) kullanılmıştır. Bu araştırmadaki kritik noktalar, 2 farklı anketteki aynı sorulardan elde edilen sonuçların karşılaştırılmasıyla irdelenmiştir.

Bulgular: Vatandaş anketine göre, vatandaşların %87’si hayatlarında en az bir kere reçetesiz ilaç kullanmıştır ve %72,3’ünün şimdiye kadarki hiçbir reçetesiz ilaç alma talepleri, eczaneler tarafından reddedilmemiştir. Vatandaşlar, onları reçetesiz ilaç kullanımına iten en büyük sebebin pahalı doktor muayene ücretlerinden kaçınmak olduğunu belirtmişlerdir (32%). Ayrıca doktor anketlerine göre; doktorların %48’i reçetesiz ilaç kullanan kişilere çok sık şahit olmaktadırlar. Antibiyotik kullanımı, doktorların %55’ine göre reçetesiz ilaç kullanımının sebep olduğu ve dikkate alınması gereken en önemli sorunu oluşturmaktadır. Araştırmada. en sık reçetesiz kullanılan ilaçların ağrı kesiciler (%32,9) ve antibiyotikler (%29,3) olduğu ortaya çıkmıştır. Çocuklu vatandaşların %63’ü çocuklarına reçetesiz ilaç aldıklarını aktarırken, doktorların %95’i bu tarz ebeveynlerle karşılaşmaktadırlar. Araştırmamıza ek olarak; kolay ve gerekmeyen durumlarda bile reçeteye ulaşabilmenin, reçetesiz ilaç kullanımı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Vatandaşların %77’si ve doktorların %93’ü doktorların kolay reçete yazdığını ifade etmiştir ve hastaların doktorlar üzerinde oluşturduğu baskı, bu durumu doğuran anahtar etken olarak görülmektedir.

Sonuç: Kuzey Kıbrıs’ta sadece reçete ile satılan ilaçlar listesini hazırlayabilmek ve reçetesiz ilaç satımı-kullanımı durumunda ceza verebilmek için gerekli halk sağlığı bilgileri ve yasal düzenlemeler yerine oturtulmalıdır ve bu öneriler anketimizin katılımcılarının büyük bir çoğunluğu tarafından da desteklenmektedir.