Sayın Editör,

Obezite ile sarkopeninin birlikteliği olarak tanımlanan sarkopenik obezite (SO) tüm dünyada yaşlı nüfustaki artışa bağlı olarak giderek önem kazanmaktadır.^(1,2) Yaşlanma ile vücut kompozisyonunda bazı değişiklikler meydana gelmektedir.⁽¹⁾ Vücut yağ kütlesi yaşamın yedinci dekatına kadar artarken, ardından azalma göstermektedir.⁽¹⁾ Bununla beraber, kas kütlesi dördüncü dekatta en yüksek düzeyine ulaştıktan sonra her dekatta yaklaşık %6 azalmaktadır.^(1,2) Bu değişikliklere bağlı olarak SO özellikle yaşlı bireylerde sık görülmektedir.⁽¹⁾

SO kırılganlık, fiziksel disabilite, metabolik sendrom, diabetes mellitus, kardiyovasküler hastalıklar, dislipidemi, hipertansiyon, osteoporoz ve osteoartrit gibi önemli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.^(2,3) Bununla beraber, SO’nun tanım ve tanısı ile ilgili birçok güçlük bulunmaktadır.^(2,3) Genel olarak sarkopeni tanımında kas kütlesi, kas gücü ve fiziksel fonksiyonellik bileşenleri kullanılmaktadır.⁽¹⁾

Buna göre, sarkopeni Uluslararası Sarkopeni Çalışma Grubu (International Working Group on Sarcopenia- IWGS) tarafından tüm vücut veya apendiküler yağsız kütlede ve fiziksel fonksiyonellikte azalma olarak tanımlanırken, Avrupa Yaşlılarda Sarkopeni Çalışma Grubu (European Working Group on Sarcopenia in Older People- EWGSOP) tarafından düşük kas kütlesi ve düşük kas gücü veya fiziksel performans varlığı olarak tanımlanmaktır.^(1,2) Ulusal Sağlık Enstitüsü Vakfı (Foundation for the National Institutes of Health- FINH) ise sarkopeni tanımında kas kütlesi ve kas gücüne yer vermektedir.⁽¹⁾

Sarkopeni tanısındaki güçlüklerden biri ise, kas kütlesinin ölçüm yöntemleri ile ilgili konsensusun bulunmamasıdır.⁽³⁾ Kas kütlesinin değerlendirilmesinde antropometrik ölçümler, bilgisayarlı tomografi, magnetik rezonans görüntüleme, dual X-ray absorbsiyometri (DXA) ve biyoelektrik impedans (BIA) yöntemleri kullanılmakta ve bu yöntemlerin her birinin avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.^(1-3)

Antropometrik ölçüm yöntemlerinden üst kol, baldır ve deri kıvrım kalınlığı kullanılmakla beraber, özellikle obez bireylerde sarkopeni tanısında hata payı yüksek olduğundan önerilmemektedir.^(2,3) SO tanısında kullanılan bilgisayarlı tomografi ve magnetik rezonans görüntüleme gibi radyolojik yöntemler tanıda altın standart olmakla beraber, radyasyon içermeleri ve pahalı olmaları nedeniyle sık kullanılmamaktadır.^(1,2)

Sarkopeni tanısında kas kütlesinin değerlendirilmesinde EWGSOP ve FINH tarafından DXA önerilmekle, ancak maliyet ve ulaşılabilirlik gibi dezavantajları bulunmaktadır.^(1-3) EWGSOP tarafından kas kütlesinin değerlendirilmesinde önerilen diğer bir yöntem olan BIA ise basit, non-invaziv, ucuz, hızlı ve taşınabilir bir tanı aracıdır, fakat bireylerin hidrasyon durumundan etkilenmektedir.^(1,2) BIA’nın diğer bir dezavantajı ise, özellikle obez bireylerde kas dokusunda yağ birikimine bağlı olarak sarkopeni tanısının atlanmasına neden olabilmektedir.^(1-3) Bu nedenle, SO tanısında BIA yönteminin kullanım alanı kısıtlıdır.⁽¹⁾

Sarkopeni tanısındaki diğer güçlük ise, kas kütlesinin değerlendirilmesinde kullanılan formüller ile ilgili varolan karmaşadır.⁽²⁾ Sarkopeni tanısında kullanılan formüllerde kas ölçümünde dört ekstremite kas kütlesinin toplamı (appendicular skeletal muscle-ASM) veya toplam kas kütlesi kullanılmaktadır.^(1,2) Ayrıca formüllerin bazılarında kas kütlesinin boyun metre cinsinden karesine oranı kullanılırken, bazılarında vücut ağırlığına yüzdesi kullanılmaktadır.^(1,2) Bununla beraber, bu formüllerin sarkopeni tanısında kullanılan kesme değerleri de değişkenlik göstermektedir.⁽¹⁾

Yapılan çalışmalarda sarkopeni tanısında ilk ve en sık kullanılan formüllerden ASM/boy2 için kesme değeri kadınlarda 5.40-6.29 kg/m2 ve erkeklerde 5.45-7.23 kg/m2 arasında değişmektedir.^(1,2) Ayrıca, yağsız vücut kütlesi ile vücut kütle indeksi (VKİ) arasında pozitif bir ilişki olup, obez bireylerde kas kütlesinde orta düzeyde bir artış gözlenebilmektedir.⁽³⁾ Buna bağlı olarak sarkopeni tanısı özellikle obez bireylerde güçleşmektedir.^(1-3) ASM/boy² formülü ile VKİ arasında güçlü bir ilişki olduğundan SO tanısında ASM/boy2 formülünün kullanımı kısıtlıdır.⁽²⁾ Sarkopeni tanısında kullanılan formüllerin özellikle obez bireylerde VKİ ile düzenlenmesi gerekmektedir.⁽²⁾ Bu amaçla son zamanlarda geliştirilen ASM/VKİ formülünde kesme değerleri erkekler için <0.789 ve kadınlar için <0.512 olarak belirlemiş, ancak etnik farklılıklar göstermektedir.^(1,2)

Sarkopeni tanımında yer alan diğer bir parametre ise kas gücü ölçümüdür.⁽¹⁾ Kas gücü ölçümü kolay uygulanabilir, ulaşılabilir ve güvenli bir yöntem olmakla beraber, çalışmalar arasında sarkopeni tanısında kullanılan kesme değerleri arasında farklılıklar gözlenmektedir.^(1,2) Yapılan çalışmalarda sarkopeni tanısında kas gücü için kesme değeri kadınlarda <16-20kg ve erkeklerde <26-30 kg arasında değişmektedir.^(1,2) SO yaşlı nüfusun artışına bağlı olarak giderek önemli bir sağlık sorunu haline gelmektedir.^(1-3) SO tanısında kolay uygulanabilir ve güvenilir tanı yöntemlerinin geliştirilmesi ve ortak tanı kriterleri üzerinde uzlaşı sağlanması gerekmektedir.

Saygılarımla.
Dr. Sabah Tüzün

1. Batsis JA, Villareal DT. Sarcopenic obesity in older adults: aetio-logy, epidemiology and treatment strategies. Nat Rev Endocrinol 2018;14(9):513–37.
2. Choi KM. Sarcopenia and sarcopenic obesity. Korean J Intern Med 2016;31:1054-60.
3. Barazzoni R, Bischoff S, Boirie Y, Busetto L, Cederholm T, Dicker D, et al. Sarcopenic obesity: Time to meet the challenge. Obes Facts 2018;11:294–305.